به طور کلی، در فرآیند ساخت صابون، واکنش بین سود پرک و چربیها یا روغنها را تصفیه صابونسازی مینامند. این واکنش شیمیایی منجر به تولید صابون میشود.
در زمان تصفیه صابونسازی، هیدروکسید سدیم (NaOH) به یونهای سدیم (Na+) و یونهای هیدروکسید (OH-) تجزیه میشود. سپس یونهای هیدروکسید با اسیدهای چربی موجود در چربیها یا روغنها واکنش میکنند. اسیدهای چربی زنجیرههای طولانی از اتمهای کربن هستند که یک گروه کاربوکسیل (COOH) در یک سر دارند.
یونهای هیدروکسید پیوندهای استری موجود در چربیها یا روغنها را میشکنند و اسیدهای چربی را از چارچوب گلیسرول جدا میکنند. این فرآیند را هیدرولیز مینامند.
یونهای هیدروکسید با اسیدهای چربی ترکیب شده و نمکهای سدیم اسیدهای چربی، که به صابون معروف هستند، تشکیل میدهند. یونهای سدیم (Na+) از سود پرک با عناصر یا ترکیبات دیگر موجود در واکنش ترکیب شده و نمکهای مختلفی مانند کلرید سدیم یا سولفات سدیم تشکیل میدهند، که بستگی به مواد واکنش دارد.
مولکولهای صابون حاصل دارای سر هیدروفیلیک (جذب کننده آب) هستند که نمک سدیم اسید چربی است و دارای دم هیدروفوبیک (آب را دور میکند) است که زنجیره کربنی طولانی اسید چربی است. این ساختار منحصر به فرد به مولکولهای صابون امکان تعامل با آب و روغنها را میدهد.
مولکولهای صابون میتوانند ذرات روغن یا چربی را فراگیر کرده و آنها را درون ساختارهایی به نام میسلها قرار دهند. به این ترتیب، صابون به ازاله کثیفی، روغنها و سایر آلودگیها از سطوح یا بافتها در فرآیند تمیز کردن کمک میکند
سرهای هیدروفیلیک صابونسازی یکی از فرآیندهای قدیمی است که از زمانهای قدیم برای تولید صابون استفاده میشده است. در این فرآیند، هیدروکسید سدیم ( کاستیک سودا) به عنوان یک ماده باز استفاده میشود.
این ماده باز با ترکیب روغنها و چربیها واکنش میکند و یک واکنش شیمیایی به نام تصفیه صابونسازی رخ میدهد که منجر به تولید صابون میشود.
در این فرآیند، هیدروکسید سدیم با چربیها و روغنها واکنش میکند و باعث تجزیه آنها میشود. این واکنش شیمیایی به عنوان هیدرولیز استری شناخته میشود. به طور کلی، استرها در چربیها و روغنها به وجود میآیند و واکنش هیدرولیز این استرها را با سود پرک میتوان به شکل زیر نشان داد:
چربی یا روغن + هیدروکسید سدیم → گلیسیرین + صابون
در این واکنش، سود پرک با استرهای موجود در چربی یا روغن واکنش میکند و گلیسیرین (مادهای با خواص مرطوب کننده) و صابون (نمک سدیم اسیدهای چربی) تولید میشوند.
واکنش تصفیه صابونسازی قابلیت تولید انواع صابونهای مختلف را فراهم میکند. با تغییر نوع و ترکیب چربیها و روغنها و نسبت هیدروکسید سدیم به آنها، میتوان صابونهای با خواص و ویژگیهای متفاوتی مانند صابونهای ضد عفونی کننده، مرطوب کننده، ضد قارچ و غیره تولید کرد.
مهم است به یاد داشته باشید که سود پرک یک ماده قوی با خواص قلیایی است و باید با احتیاط و مراعات اصول ایمنی مورد استفاده قرار گیرد.
پاسخ ها